De Federatie Wallonië-Brussel ondersteunt ons project om een werk uit te geven over de opstand van het Sonderkommando van Auschwitz in oktober 1944.

De Federatie Wallonië-Brussel onderschrijft de “plicht tot herinnering” in haar decreet rond de overdracht van de herinnering aan genocides, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden. Ons project “Opstand in Auschwitz” werd geselecteerd in het kader van de 75ste verjaardag van de bevrijding van België en de nazikampen en het einde van de Tweede Wereldoorlog.

In de geschiedenis van het moordcentrum van Auschwitz-Birkenau geldt 7 oktober 1944 als een bijzondere datum. Op die dag kwamen de leden van het Sonderkommando in opstand tegen hun SS-bewakers.

Het Sonderkommando bestond voornamelijk uit Joodse gevangenen die het “vuile werk” moesten opknappen. Ze haalden de lijken weeg uit de gaskamers, schoren de vrouwen kaal en verzamelden gouden tanden en juwelen. Nadien verbrandden zij de lichamen. Het Sonderkommando van Birkenau was actief in de vier grote Krematoria die naast het eigenlijke concentratiekamp lagen, en telde in de zomer van 1944 tot 900 leden. Zij hadden geregeld contact met het Poolse verzet in het kamp.

De leden van het Sonderkommando dat in Krematorium IV werkzaam was, vermoedden dat de nazi’s hen spoedig zouden elimineren en kwamen daarom in opstand. Ze doodden drie leden van de SS en probeerden te ontsnappen. Ook al overleefden ze het avontuur niet, deze mannen kozen in elk geval hun dood zelf, in plaats van het initiatief aan de SS te laten.

    

Voor het eerst hebben historici Gideon Greif en Itamar Levin deze bijzondere dag aan de hand van zeldzame documenten onder de loep kunnen nemen. De feiten zijn niet erg bekend omdat de nazi’s de opstand stil hebben willen houden. Die weerlegde immers hun ideologische stelling dat de Joden passief hun dood tegemoet gingen.

De vzw Auschwitz in Gedachtenis zal dit uitzonderlijke werk in de loop van 2016 uitgeven in het Nederlands en er een pedagogische tool aan toevoegen.

Het onderzoek van Gideon Greif ligt aan de basis van de Hongaarse film SAUL FIA (Son of Saul) die geprogrammeerd werd in onze cineclub Verdoken Beelden. (meer informatie over deze film)